Sankcija je kazna, ali ako nešto sankcionišeš, ti to zapravo odobravaš. Tako nas, bar, većina uči u školi ili na fakultetima, zbog čega se dilema oko pravilne upotrebe riječi sankcionisati provlači kroz većinu našeg odraslog i profesionalnog života.
Unovinarskom radu ona je posebno česta, a upotreba riječi sankcionisati u značenju kazniti nerijetko se tumači i kao odraz nepismenosti novinara ili onoga ko daje informacije o, recimo, djelima koja su sankcionisana.
Odgovor na ovu dilemu mnogih sada je ponudilo Udruženje lektora Republike Srpske.
– Iako je danas gotovo u potpunosti među govornicima srpskog jezika uobičajeno značenje „zabraniti, kazniti“ za glagol „sankcionisati“, Rečnik srpskoga jezika Matice srpske navodi sasvim suprotna značenja: „1. odobriti (odobravati), dopustiti (dopuštati), potvrditi (potvrđivati); 2. odrediti (određivati) sankcije“.
Kako je moglo doći do ovakvog radikalnog zaokreta u percepciji značenja riječi između rječničke odrednice i svakodnevne komunikacije? Odgovor nam nudi etimologija riječi, navode iz ovog Udruženja.
Kako ističu, glagol „sankcionisati“ vodi porijeklo od latinskog glagola „sancire“, koji primarno znači: „posvetiti, potvrditi, odrediti“, dok mu je sekundarno značenje „zabraniti, zaprijetiti“.
– Očigledno je Rečnik, oslanjajući se na etimologiju, identifikovao primarno značenje latinskog glagola, zanemarujući percepciju govornika, koji interpretiraju glagol „sankcionisati“ ‒ „zabraniti, zaprijetiti“. Postavlja se pitanje koje značenje je pravilno, odnosno u kom značenju treba da upotrebljavamo riječ. Da bismo odgovorili na ovo pitanje moramo imati na umu da svi rječnici bilo kog savremenog jezika imaju cilj da identifikuju i opišu značenja riječi onako kako ih govornici interpretiraju, budući da su upravo govornici ti koji upotrebljavaju jezik, modifikuju i stvaraju nova značenja i nove riječi. Prema tome, ni etimologija, niti bilo koji drugi aspekt jezika ne može biti važniji u određivanju značenja riječi od percepcije samih govornika – navode iz ovog Udruženja.
Ukoliko bismo se, dodaju, u svakoj situaciji prilikom određivanja značenja riječi vodili prvobitnim značenjem, mnoge bi riječi srpskog jezika dobila sasvim nova značenja.
– Na primjer, prvobitna značenja riječi: „ponos“ ‒ „sramota, poruga“, „zabava“ – „sputavanje, maltretiranje“, „strast“ ‒ „stradanje“ – danas su potpuno suprotna savremenim značenjima, što je sasvim normalno, budući da je proces modifikacije značenja prirodan lingvistički fenomen, poznat svim živim jezicima. Dakle, jedino pravo primarno značenje riječi „sankcionisati“ nikako ne bi moglo biti ono koje navodi Rečnik, već isključivo ono koje nameće svakodnevna komunikacija i jezička upotreba ‒ „zabraniti, kažnjavati“ – zaključuje se u stavu Udruženja lektora RS.
